Bài phát biểu trong lễ nhận giải thưởng văn học dịch năm 2008 của hội nhà văn Hà Nội

Kính thưa quý vị,
Khi còn đi học, thầy tôi đã dùng hình ảnh của Prométhée với tình cảnh của ngành xuất bản. Vị thần này bị cột trên vách đá và bị đại bàng hàng ngày đến moi gan nhưng không chết nhờ vào một sức sống mãnh liệt. Còn với tôi, dịch văn học cũng thế, nó không bao giờ chết đi mà chỉ phát triển có bước thăng bước trầm. Nói như vậy vì cho tới giờ, chẳng mấy người sống được nhờ dịch văn học nhưng đội ngũ người dịch vẫn ngày càng đông lên, những người đã có tác phẩm dịch vẫn tiếp tục dịch. Các giải thưởng dành cho người dịch và hơn cả là sự động viên, đón nhận của độc giả là động cơ và phần thưởng cao quý nhất dành cho một người dịch. 

Thưa quý vị,

Giải thưởng văn học dịch của Hội nhà văn Hà Nội là một niềm vinh dự lớn lao với tất cả những ai đã và đang chọn bước đi trên con đường dịch thuật. Giải thưởng này càng ý nghĩa hơn với bản thân tôi với tư cách là một người ngoại đạo.

Ai cũng biết dịch thuật là một con đường chông gai nhiều cạm bẫy.

Khi bước trên con đường này, tôi có may mắn được nhiều ngọn đèn soi rọi, bạn bè, người thân giúp đỡ, chỉ đường.

Khi tôi học về lý thuyết dịch trong trường ĐH Ngoại ngữ Thanh Xuân, các thầy dạy: “Một tác phẩm dịch dẫu có xuất sắc vẫn chỉ là mặt sau của tấm thảm và trong khi dịch, kiến thức ngoài ngôn ngữ cũng quan trọng như kiến thức ngôn ngữ”. Tại CFIT – Trung tâm Đào tạo biên phiên dịch chuyên nghiệp, bài học đầu tiên của chúng tôi là: “Người dịch là kẻ vô hình và phải luôn thận trọng khi dịch”. Sang Pháp, gặp dịch giả Trần Thiện Đạo, ông dặn dò: “Người dịch không được tự xưng là đồng tác giả và phải luôn luôn khiêm tốn”.

Với những lời dặn dò ấy, tôi đã làm việc nghiêm túc và thận trọng. Vận dụng tối đa kiến thức của mình với ý thức tôn trọng tác giả, người đọc và biết rằng lúc nào mình cũng có thể sai. Sau mười tháng làm việc như thế, tác phẩm dịch đã ra đời và giải thưởng này chính là phần thưởng cao quý cho những nỗ lực ấy.

Thưa quý vị, 

Xin được gửi lời cảm ơn chân thành và lời chúc mừng nồng nhiệt tới tác giả Eric Emmanuel Schmitt vì đã cống hiến cho độc giả một tác phẩm hay và nhiều ý nghĩa như thế. Từ những chất liệu thông thường, từ những thông điệp không mới, bằng tài năng và sự điêu luyện của mình, ông đã mang tới một tác phẩm mà đọc rồi người ta khó có thể quên, khó có thể không suy ngẫm.

Những người góp phần vào thành công của cuốn sách dịch này rất nhiều, gia đình, thầy cô, người thân, bè bạn,…không thể kể hết được. Xin được gửi lời cảm ơn chân thành nhất tới tất cả mọi người.

Có một điều chắc chắn là, dù có được nhận giải thưởng này hay không, dịch thuật vẫn là con đường tôi lựa chọn và say mê. Hy vọng quý vị vẫn sẽ dành thời gian và sự yêu mến cho các tác phẩm dịch tới đây của tôi nói riêng và văn học dịch nói chung.

Xin trân trọng cảm ơn.

Hà Nội, tháng 10 năm 2008